Yas süreci, bu süreçte doğal olan ve olmayan duygu ve davranışlar hakkında bilginiz artıkça üstesinden gelmeniz, bazı duygularınızla barışmanız, bazı konularda yardım almanız daha kolaylaşır. Yasa dair kitaplar okumak, paylaşım gruplarına katılmak, internetten bilgi kaynaklarına ulaşmak etkili olacaktır.
Duygularınızı tanıdığınız zaman baş etmek için strateji de üretebileceksiniz.
Sağlığınıza dikkat edin
Yas süreci bedensel olarak da sizi zorlayacaktır. Uzun süren uykusuzluklar, iştah kaybı fiziksel olarak güçsüz kalmanıza yol açabilir. Bu dönem gevşeme egzersizleri ve hekiminizin önereceği uyku önerileri işe yarayacaktır. Bir an önce kayıptan önceki günlük hayat rutininize dönmeniz önemlidir. Genellikle beklenen kişi zorlansa bile yaşanan kayıptan bir iki hafta sonra eski mesleki aktivitelerine dönmesidir. Yas sürecinden önceki vakitlerde yatılması, sabah alışılan vakitte kalkılması önemlidir. Bu rutinin sağlanması kişinin yaşadığı keşmekeş ve hiçbir şeyin yolunda gitmediği hissini azaltacaktır.
Suçluluk hislerini tanıyın
Bir yakının özellikle de çocuğun ölümünden sonra suçluluk hisleri çok yaygındır. Hiçbir mantıklı temeli olmasa dahi suçluluk düşünceleri günler haftalar boyu sürer. Bir kişinin ölümünden sonra “keşke” ve “acaba” düşünceleri hiç bitmez ama zamanı griye almanın bir yolu yoktur. Bazen de kişi yeterince üzülemediği, yas utamadığı, öleni hemen unuttuğu düşüncelerine kapılarak suçluluk hisseder. Ancak bu tepki de doğal yas sürecinin bir parçasıdır. Suçluluk duygu ve düşüncelerini tanımak baş etmeyi kolaylaştıracaktır.
Kendinize zaman tanıyın
Suçluluk, acı, elem, hüzün, keder ve yas duygularının doğal olduğunu bilin. Kendinize biraz zaman tanıyın. Genellikle haftalar içinde hisleriniz azalacak, gündelik hayata dönecek enerjiyi bulacaksınızdır. Ağlamak sizi rahatlatıyorsa ağlayın, bu acınızı dışa akıtmanın bir yoludur. Arada güzel zaman geçirmeye hakkınız olduğunu da kabullenin, hoşunuza giden bir yemek yemek, temiz havada dolaşmak, arkadaşlarınızla eğlenceli ortamlara girmek sizi daha iyi hissettirecektir, bunun için suçluluk hissetmeniz gerekmez.
Önemli kararlar almaktan kaçının
Duygusal yoğunluk yargılama ve mantıklı karar verme yetisini önemli ölçüde bozar. Âşık olan birisinin yaşadığı coşkulu duyguların etkisiyle olmadık işlere kalkışması, aşk hissi yatıştıktan sonra geçmişe dönüp düşündüğünde verdiği bir çok kararı “çılgınlık” olarak değerlendirmesi gibi, duygusal yoğunluğun şiddetli olduğu yas döneminde de sağlıksız kararlar verilebilir. Bu sebeple taşınma, iş değiştirme, evlenme gibi kararlar bu dönemde verilmemeli, bir süre ertelenmelidir.
Profesyonel yardım almanız gerekebilir
Yas süreci çoğu zaman kendiliğinden çözülür. Ancak intihar etme düşünceleri varsa, haftalar geçmesine rağmen gündelik fonksiyonlarınıza dönemiyorsanız, acınızı unutmak ya da uyumak gibi sebeplerle alkol ve uyuşturucu madde kullanımına yöneliyorsanız, elem ve keder duygularınız katlanılamayacak kadar şiddetli geliyorsa yardım almanız gerekecektir. Yakınınızdaki bir sağlık kurumundan destek isteyebilirsiniz. Başvuracağınız kişi bir psikiyatrist ya da psikolog olabilir.