Psikiyatrik hastalıklarda genetik çok önemli bir faktör olmasına karşın tek başına etkili değildir. Ağır hastalıklar olan şizofreni, bipolar bozuklukları ele alalım örneğin. Bu hastalıkların toplumun genelinde rastlanma oranı yüzde birler civarıdır. Ailesel genetik yüklülüğü olan insanlarda bir sonraki kuşaklarda ortaya çıkma riski yükselmektedir.
Genetiğimizde yani ailemizde hastalıkların varlığı bizlerde de mutlaka hastalık olacağı anlamına gelmekte midir? Bu soru pek çok insanın aklını meşgul etmektedir. Özellikle çocuklarımız söz konusu olduğunda aceba bizde ortaya çıkan bir hastalık çocuklarımızda da görülecek mi?
Genetik materyalleri tıpa tıp aynı olan ikizlerden biri -özellikle farklı ailelerde de yetişmişlerse- hastalanırken diğerinin hastalanmadığı dikkat çekmiştir. Dolayısıyla çevresel faktörler de en az genetik faktörler kadar etkilidir. Tek ebeveynin hasta olduğu durumlarda çocuklarda bipolar olma olasılğı araştırmalarda farklılıklar gösterse de kabaca yüzde 15 civarında olduğu görülmektedir. iki ebeveynin de hasta olma durumunda bu oran yüzde 45 lere kadar varabilmektedir.
Peki ne oluyor da aynı genetiğe sahip olmamıza karşın hastalık ortaya çıkmıyor. Bunun iki yanıtı olabilir aynı genetiğe sahip olmak aynı fenotipe sahip olmak anlamına gelmemektedir. Örneğin tek yumurta ikizlerinin parmak izleri aynı değildir. Ayrıca aynı genetikle doğmuş olsak bile genetiğimiz mutasyona uğramaya açık materyallerdir. Büyük olasılıkla ufak çaplı pekçok mutasyon oluşu tersi de mümkün olsa da bizi hastalıklardan korumaktadır. Bu sorunun ikinci yanıtı çevresel koşullarda, yetişme biçiminde, etkileşimlerimizde, travmalarımızda saklıdır. Genetiğimiz kabaca yüzde elli etkili ise kabaca geri kalan yüzde elli olasılık da çevresel, etkileşimsel, yetişmeye bağlı faktörler tarafından belirlenmektedir. Bu küçümsenmeyecek bir orandır. Çevresel ve yetişme koşullarımız (konfor anlamında düşünmeyin) bu oranlarda koruyucu olabilmektedir şeklinde yorumlayabiliriz.
Okuyucuya Not: Burada verilen hastalanma oranları mutlak oranlar değildir gerçeğe yakın olmakla birlikte kabaca sizlere fikir vermek amaçlanmıştır.