Farmakogenomik, farmakolojinin özel bir çalışma alanıdır ve ilaçların etkisini hangi genlerin değişikliğe uğratabildiğini araştırır. Günümüzde bu alandaki gelişmeler ilaçların hem farmakokinetiğine hem de farmakodinamiğine etki eden sonradan değişikliğe uğrayan genetik özellikleri ve doğrudan anne babadan aktarılan genleri bulma yolunda ilerlemektedir. Özellikle ilaçların metabolizmasıyla ilgili enzim sistemi olan sitokromlarla ilgili genlerin saptanması ilaçların etkin doza ulaşıp ulaşamayacağı konusunda ciddi bilgiler vermektedir. Bu sayede kişiye özel ilaç seçimi mümkün olabileceği öngörülmektedir. Geliştirilen farmakogenomik testler hangi insana hangi antidepresanın uygun olduğunu saptamada giderek önem kazanacak gibi görünse de günümüzde hala emekleme aşamasındadır.
Bu çalışma alanında ciddi tartışmalar, birbirine zıt görüşler hüküm sürmektedir. Bir kısım klinisyen ve otör bu testlerle düzenlenen tedavilerdeki zaman içerisinde ortaya çıkacak başarısızlığın görülmesiyle farmakogenomik testlerin öneminin azalacağına inanırken bir kısmı yeni yöntemlerle bu alanda ciddi gelişmeler sağlanacağına inanmaktadır. Ancak bilimsel çalışmalar genetik özelliklerin pek çok faktörden etkilendiğini ve onları karşılıklı olarak da etkilediğini ortaya koyar niteliktedir. Dolayısıyla formakogenomik olarak biz bir takım genleri dikkate alırken, aynı genler başka genlerle etkileşim içerisinde ilaçlardan çok farklı sonuçlar alınmasına sebep olabilir. Örneğin bazı genleri yaşam olaylarıyla karşılıklı etkileşim içerinde olduğu saptanmıştır. Bu tip çalışmalardan yola çıkarak çok etkileşimli, çok sayıda faktörün rol oynadığı bir alanda üretilen testlerle kişiye özel ilaçların bulunmasına daha uzun bir yolumuz olduğunu fakat yinede ilaç metabolizmasının takip edilmesinin önemli olduğunu söyleyebilirim.
Ülkemizde farmakogenomik testlere başvuran merkezler bulunmaktadır. Bu merkezlerde düzenlenen tedavilerden alınan sonuçların klinik pratiğimize yansıması bu tartışmaların haklı olabileceğine işaret etmektedir ancak kesin bir kanaate varmak için çok erkendir.
_____________